محاسبه موفقیت جوجه آوری پرندگان در کمبود اطلاعات ناشی از بازدیدهای صحرایی نامنظم: مطالعه موردی موفقیت جوجه آوری زاغ بور (podoces pleskei) در ذخیره گاه زیستکره توران

زیست شناسان اغلب با پایش آشیانه پرندگان و ثبت وضعیت تخمها و جوجه ها در طی دوران جوجه آوری اقدام به محاسبه موفقیت جوجه آوری برای گونه مورد مطالعه می کنند. در این مطالعات آگاهی از زمان دقیق نخستین تخمگذاری و خروج جوجه ها از تخم از اهمیت بالایی برخوردار است و به این منظور می بایست تک تک آشیانه ها بازدید شود. اگر تعداد آشیانه ها و یا فاصله آنها از یکدیگر زیاد باشد به طوری که عملاً نتوان در هر روز همه آشیانه ها را بررسی نمود، محقق با کمبود اطلاعات مواجه می شود که برآورد احتمال موفقیت جوجه آوری را با مشکل مواجه خواهد نمود. از سوی دیگر برآورد بقاء آشیانه ها بر اساس نسبت تعداد آشیانه های موفق به تعداد کل آشیانه ها نیز برآوردی بیش از حد واقعی ارایه می کند. میفیلد1 نشان داد که تعداد آشیانه ها به عنوان تعداد واحد نمونه برداری در این دسته از مطالعات مناسب نیست بلکه تعداد روزهایی که یک آشیانه در مقابل خطرات ناشی از صیادی، انگلی، شرایط بد آب و هوایی و نظایر آنها قرار دارد برآورد بهتری ارایه می کند. این مطالعه طی یک دوره جوجه آوری، از بهمن 1386 تا اردیبهشت 1387 در دشت مهرانو در ذخیره گاه زیستکره توران انجام گرفت و هدف از آن تعیین موفقیت جوجه آوری زاغ بور در دوره های مختلف جوجه آوری بر اساس روش میفیلد بود. بر اساس نتایج به دست آمده احتمال بقاء تخم ها در طی دوره تفریخ 435/0، احتمال بقاء جوجه در طول دوره جوجه کشی 86/0 و احتمال بقاء جوجه ها تا زمان ترک آشیانه 963/0 به دست آمد. در نهایت احتمال موفقیت جوجه آوری 36/0 محاسبه شد. نتایج نشان می دهد که تخم های این پرنده با تهدیدات متعددی در دوران جوجه آوری مواجه است. بیشترین میزان تلفات در طی این دوران، طی دوره تفریخ تخم ها تعیین شد و طعمه خوارای بزمجه (varanus griseus caspius) مهم ترین طعمه خوار تخم ها و جوجه ها در آشیانه ها شناخته شد. به نظر می رسد که برای مدیریت و حفاظت از این پرنده در زمان جوجه آوری، کاهش تهدیدات بویژه در دوران تفریخ می تواند در افزایش موفقیت و بهبود وضعیت جمعیتی آن مفید باشد.